چه کسی با ساخت پله برقی برای همیشه جهان را تغییر داد

شاید هنگامی که سوار پله برقی هستید متوجه نباشید که به‌طور مرتب از بزرگ‌ترین و گران‌ترین ماشین استفاده می‌کنید. البته پله برقی برخلاف اندازه بزرگ و قیمت بالایی که دارد دستگاه بسیار ساده‌ای است.
پله برقی اساسا تسمه نقاله‌ای دراز با زنجیره‌های چرخان است که تعدادی پله را در یک سیکل ثابت جا به جا و یک پلکان متحرک ایجاد می‌کند.
پله برقی می‌تواند با همین حرکت ساده، بسیاری از مردم را در یک فاصله کوتاه به‌سرعت جا به جا کند. پله‌برقی‌ها اغلب در اماکنی تعبیه می‌شوند که افراد بسیاری باید بین دو ناحیه به سرعت جا به جا شوند؛ درحالی‌که استفاده از آسانسور در این نقاط غیر عملی خواهد بود. به‌عنوان مثال، پله برقی معمولا در فروشگاه‌های بزرگ، مراکز خرید، هتل‌ها، فرودگاه، مترو، ورزشگاه و سایر اماکن عمومی ساخته می‌شود.

صاحب این ایده شگفت‌انگیز جا به جایی سریع کیست

در واقع بسیاری از افراد به این مسئله فکر کرده‌اند و برخی هم اصلا اهمیتی به آن ندادند.

خرابی‌های متعدد آسانسور چه دلیلی دارد؟

واقعاً انقدر وقت ندارید که صرف خرابی آسانسور کنید؟ حتماً دلایلی دارد. خرابی متعدد آسانسور نمی‌تواند به این دلیل باشد که شما و ساختمانتان بدشانس هستید!

در ابتدا باید گفت ما بین خرابی آسانسور و متوقف شدن آسانسور تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. در اکثر موارد آسانسورها بر اثر اختلال در سیستم امنیتی و یا اشکال در سیستم پیام‌رسانی متوقف می‌شوند و در موارد کمی آسانسور به‌خاطر خرابی در یکی از اجزا متوقف می‌شوند.

تمام وسایل مکانیکی‌ای که در اطراف ما وجود دارند و ما به‌طور مداوم از آنها  استفاده می‌کنیم بر اثر مرور زمان و یا اتفاقات گوناگون خراب می‌شوند. آسانسور نیز به‌عنوان یک وسیله مکانیکی پرمصرف از این قاعده مستثنی نیست و هر از چند گاهی، دچار مشکلاتی می‌شود.

اما اگر این «چند گاه» خرابی آسانسور به خرابی‌های متعدد آزاردهنده برای شما و ساکنان ساختمان تبدیل شده است، کمی عمیق‌تر با موضوع برخورد کنید و بفهمید که چرا آسانسورتان دم‌ به دقیقه خراب می‌شود.

چاهک آسانسور

چاه و چاهک آسانسور در بند ۳-۱۲ و ۳-۱۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان و نصب آسانسور های برقی به شرح زیر تعریف شده است:
چاه : فضایی که در آن کابین و وزنه تعادل (در صورت وجود) حرکت می کند. این فضا به کف چاهک، دیوارها و سقف محدود می گردد.
چاهک: بخشی از چاه است که در زیر پایین ترین طبقه آسانسور قرار دارد.
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات استاندارد چاه آسانسور در بند ۵ عنوان شده است. مهمترین عدم تطابق هایی که در این قسمت مشاهده می شود، هفت اشتباه رایج نصابان آسانسور به شرح زیر عبارتند از:
اولین عدم تطابقی که زیاد دیده می شود پوشش در دیواره چاه آسانسورکه بعضاً استفاده می شود از مواد گرد و غبارزاست و سقف چاه آسانسور دارای پوشش با مواد اشتعال زا باقیمانده در مرحله بتن ریزی ساختمان است که بند ۵-۳ استاندارد نوشته شده دیواره ها و کف و سقف چاه باید دارای شرایط زیر باشند:
۱. از مواد نسوز و با دوامی ساخته شوند که عامل گرد وغبار نباشند.
۲. دارای پایداری مکانیکی کافی باشند.
دومین اشتباه و سهل انگاری وعدم تطابقی که نصابان آسانسور در الزامات چاه آسانسور انجام می دهند، وجود حفره و روزنه در پوشش دیواره چاه کف و سقف می باشد که طبق بند ۵-۲-۱ استاندار د ۱-۶۳۰۳ داریم: هر چاه آسانسور باید دیواره های بدون روزنه کف و سقف، همانگونه در بند ۵-۳ تعریف شده است، باشد.

تنها چاه های باز مجاز عبارتنداز:

الف- محل نصب درهای طبقات
ب- محل نصب درهای بازرسی و اضطراری چاه و دریچه های بازدید
ج- دریچه های خروج گاز و دود در هنگام آتش سوزی
ت- دریچه های تهویه
ث- سوراخ های باز دائمی بین چاه و موتورخانه یا اطاق های فلکه
همچنین دربند ۵-۴-۲ استاندارد نیز نص صریح مقررات آسانسور می گوید: کل مجموعه درهای طبقات و دیواره یا بخشی از دیواره ها که درسمت ورودی کابین قرار می گیرند بجز ناحیه ای که درب عمل می کند، باید بدون روزنه باشند.
نصابان باید بدانند دیواره چاه حتی نباید یک روزنه به قطر۱ میلی مترداشته باشد.
سومین عدم تطابقی که در بازرسی آسانسور در چاهک آسانسور دیده می شود کف چاهک آسانسور صاف و هموار نیست که بند ۵-۷-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به صراحت نوشته شده است: چاهک پایین ترین قسمت چاه است که کف آن باید صاف و تقریباً تزار باشد، به استثنا نقاطی که ضربه گیرها و پایه ریل ها و وسایل مکش آب نصب شده اند.
چهارمین عدم تطابقی زیاد مشاهده می شود استفاده از کلید قارچی دارای شرایط استاندارد نیست که اکثر نصابان در انتخاب مکان این کلید ایمنی اشتباه می کنند که امکان دسترسی آسان از داخل یا خارج چاهک به این کلید وجود ندارد و همچنین بعضی از نصابان از کلید ها خارج از استاندارد استفاده می کنند:
در بند ۵ -۷-۳-۴ استاندارد رعایت موارد زیر در چاهک الزامی است:
کلیدی که باز شدن در چاهک جهت توقف و نگهداشتن آسانسور در دسترس باشد و از لحاظ ایمنی حالت ایمنی حالت روشن و خاموش کلید باید مشخص باشد و همچنین طبق ۱۵-۷ استاندارد ۱-۶۳۰۳ کلید قارچی باید نزدیک یا روی کلید توقف در چاهک باید کلمه توقف (STOP ) در جایی نصب شود که احتمال بروز خطا در هنگام استفاده رخ ندهد.
یکی از بیشترین عدم تطابق ها که نصابان آسانسور، سازندگان وبرقکاران و مالکان ساختمان در چاه آسانسور مرتکب می شوند که پنجمین عدم تطابق رایج در بازرسی آسانسور است. نصب سیم ها و لوله های غیر مرتبط اضافی در چاه آسانسور است و متاسفانه بعضی از نصابان ناآگاه متعقدند که لوله مانند هواکش (تهویه هوا) ممنوعیت جهت استفاده در چاه ندارد و همانطور در بند ۵-۸ خواهید دید استفاده از اینگونه لوله ها در چاه آسانسور نیز مغایر استاندا رد ۱-۶۳۰۳ استاندارد آسانسور الکتریکی است.
طبق ۵-۸ چاه آسانسور باید کاربرد انحصاری برای آسانسور داشته باشد. این بند با تیتر زیر آغاز شده است:
۵- ۸ کاربرد انحصاری چاه آسانسور
فضای چاه آسانسور باید منحصراً برای آسانسور باشد و نباید حاوی کابل ها و ابزار و چیزهای دیگر باشد، مگر برای خود آسانسور. اما چاه ممکن است دارای سیستم گرمایش خاص خود باشد، این گرمایش نباید به طور مستقیم از آب داغ و بخار تامین شود. همچنین هر گونه ابزار کنترل و تعدیل باید بیرون از چاه قرار گیرد.
ششمین عدم تطابقی که به وفور در نصب آسانسور دیده می شود در نصب چراغ های تونلی جهت روشنایی چاه آسانسور است به علت عدم آگاهی در نصب مکان چراغ های تونلی است که اکثر نصابان اولین و آخرین چراغ تونلی در فاصله ۰.۵ متری از کف چاهک و ۰.۵ متری از سقف چاه آسانسور نصب نمی کنند. دربند ۵-۹ به صراحت در مورد روشنایی چاه آسانسور نوشته شده است :
چاه باید به روشنایی دائمی الکتریکی مجهز باشد بطوریکه در اثناء تعمیرات یا سرویس، حتی زمانیکه همه درها بسته اند روشن باشد. این روشنایی باید توسط یک لامپ در حداکثر نیم متر از بالاترین و پایین ترین نقاط چاه و در میان چاه نیز هر حداکثر ۷ متری یک لامپ، به شرط آنکه این تعداد لامپ روشنایی کافی را ایجاد نمایند، تامین گردد.
هفتمین اشتباه، یک اشتباه بزرگ عده ای از نصابان در مورد تامین برق چراع های تونلی انجام می دهند، عدم تامین روشنایی چراغ تونلی به صورت مستقل از کلید اصلی آسانسور(کلید صفرو یک جعبه سه فاز) است. در بندهای ۱۳- ۴-۱ و ۱۳-۶-۱ استاندارد۱- ۶۳۰۳ به صراحت عنوان شده است:
۱-۴-۱۳: در موتورخانه ها، برای هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجود باشد. این نباید تغذیه مدارهای به شرح زیر قطع نماید:
الف- روشنایی کابین
ب-پزیز نصب شده روی سقف کابین
پ- روشنایی موتورخانه
ت- پریز موتورخانه
ث- روشنایی چاه آسانسور
ج – زنگ اخبار
و طبق بند ۱۳-۶-۱ تغذیه چراغ های تونلی باید سیستم محرکه مستقل باشد و یا قبل از کلید صفر و یک جعبه سه فاز قرارگیرد و نوشتار این بند می خوانیم:
تغذیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاقهای فلکه ها و موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند. این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه و یا از طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل از ورود به کلید اصلی انجام گیرد.
۲-در های آسانسور
پس از آنکه قسمت های قبلی به عدم تطابق های رایج نصابان آسانسور در چاه و چاهک و سقف چاه آسانسور پرداختیم. در این قسمت به بعد به اشتباهات و عدم تطابق های رایج درها ی آسانسور که بازرسی مشاهده شده خواهیم پرداخت. در این جا پنج مورد عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور زیاد مشاهده می شود با ذکر بند مربوطه در استاندارد عنوان شده است :
با توجه به این که درهای آسانسور کاملا مشخص هستند در بند ۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ تعاریف و اصطلاحات تعریفی خاصی نشده است. در حال اکثر درها استفاده شده در ایران معمولاً از دونوع لولایی و اتوماتیک است.
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات درهای کابین آسانسور بند ۷ عنوان شده است. مهمترین و رایج ترین عدم تطابق هایی مشاهده دربازرسی، این قسمت مورد بحث قرار گرفته است:
عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور مشاهده می شود تغییر شکل یافتن درهای آسانسور است که متاسفانه اکثر نصابان از این بند استاندارد اطلاع ندارند و معمولاً کابین سازان را مسئول این موضوع می دانند و اکثر نصابان معتقدند که بندی برای این موضوع در استاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسورهای برقی) وجو دندارد:
ولی باید بدانند که دربند ۷-۲-۱ در استاندارد نامبرده به صراحت نوشته شده است درها و چهارجوب ها باید طوری ساخته شوند تا مرور زمان تغییر شکل ندهند. بدین منظور می توانند از فلز ساخته شوند. همانطور که می دانید در جدول تناوبی عناصر (مندلیف) فلزات زیادی وجود دارد که دارای خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مختلفی می باشند. بنابراین باید درها ساخته شده فلزی از فلزی باشند که دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند که دربند ۷–۲-۲ که با قلم هما ( آزمون عمکردی) نگارش شده است نحوه آزمون مقاومت مکانیکی درها به شرح زیر است:
درها به همراه قفلشان باید دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند، بطوریکه در برابر نیروی عمودی معادل ۳۰۰ نیوتن در هر نقطه ای از پانل ها در ناحیه ای به مساحت ۵ سانتی متر به شکل دایره یا مربع، از هر دو طرف بدان وارد می اید باید:
الف- بدون تغییر شکل دائمی مقاومت کنند.
ب- بدون تغییر شکل الاستیک بیش از ۱۵ میلی متر مقاومت کنند.
ج- بعد از اعمال چنین نیرویی بطور مطلوبی کار کنند.
دومین عدم تطابقی دربازرسی درها آسانسور زیاد دیده می شود استفاده از شیشه های خارج از استاندارد در درهای آسانسور است که متاسفانه بعضی از نصابان از شیشه های معمولی برای درهای آسانسور استفاده میکنند طبق ۷-۲-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسور: قسمت اول- آُسانسورهای برقی) در پارگراف دوم به صراحت نوشته شده است:
بکارگیری شیشه مسلح (شیشه سیم دار) با مواد پلاستیکی تنها بمنظور رویت طبق بند ۷-۶-۲-۲ مجاز میباشد و بند۷-۶-۲-۲ به تشریح یند ۷-۲-۱ به نگارش زیر پرداخته است:
الف- یک یا چند قسمت از سطح درب ، باید با نظر گرفتن موارد زیر شفاف باشد تا نور را از خود عبور دهد.
۱-دارای مقاومت مکانیکی کافی بند ۷-۲-۲ باشد.
۲- دارای ضخامت حداقل ۶میلی متر باشد.
۳- حداقل سطح شیشه خوربرای هر درب طبقه ۰.۰۱۵ متر مربع باشد بطوریکه مساحت قسمت شفاف حداقل ۰.۰۱ متر مربع باشد.
۴- با پهنای حداقل ۶۰ میلی متر و حداکثر ۱۵۰ میلی متر می باشد لبه پایینی بخش های شفاف که پهن تر از۸۰ میلی متر است، باید حداقل یک متر بالاتر باشد.
سومین عدم تطابقی که درهای آسانسور دیده می شود حفاظت عملکرد آنهاست. اهمیت این عدم تطابق ها آن است در ارتباط مستقیم استفاده کنندگان آسانسور می باشد در چند بند استاندارد ۱-۶۳۰۳ صراحتاً حفاظت درهای آسانسوراهم از لولایی و اتوماتیک تشریح شده است. دربند ۷-۵-۱ کلیات این موضوعات به شرح زیر بیان شده است:
طراحی درها باید بگونه ای باشد تا خطر ایجاد جراحت با آسیب دیدگی ناشی از گیر کردن بین در را تا حد امکان کاهش دهد و ۷-۵-۲ در مورد طراحی درهای خودکار مجهز به نیروی محرکه (اتوماتیک و نیمه اتوماتیک) به عنوان تیتر آمده که متن در بند ۷-۵-۲-۱ صراحتاً نوشته شده است: طراحی این نوع در، باید طوری باشد تا آسیب دیدگی اشخاص بعلت برخورد به در تا حد امکان کاهش یابد. شرایط و الزامات زیر باید برآورده شود:
۷-۵-۲-۱-۱ نباید نیرویی بیش از ۱۵۰ نیوتن جهت جلوگیری از بسته شدن در، لازم باشد، این اندازه گیری در یک سوم ابتدای حرکت درب انجام نمی گردد.
۷-۵-۲-۱-۱-۲ انرژی جنبشی درب طیقه وقطعات مکانیکی نصب شده بر آن، با سرعت میانگین بسته شدن، اندازه گیری و محاسبه شدن، اندازه گیری و محاسبه شود و نباید از ۶ ژول بیشتر شود.
ایمنی که اکثر نصابان از آن ساده می گذرند عدم استفاده از دگمه اوپن در (DO ) است در بند های ۷-۵-۳-۱-۱-۳ الزام استفاده و شرایط نصب این دگمه حساس به شرح زیر گفته شده است.
الف- این وسیله حفاظتی می تواند در، درب کابین تعبیه شود.
ب- عملکرد این وسیله در۵۰ MM انتهای مسیر حرکت ضرورتی ندارد.
در قسمت ج این بند به صورت آزمون عملکردی بیان شده است که بعضی از نصابان به دلیل عدم آگاهی شان از تست بازرس تعجب می کنند و در هنگام آزمون بازرسی جهبه گیری می کنند به شرح زیر است:
ج- در حالتی که سیستم این وسیله حفاظتی پس از مدت زمانی آن را غیر فعال می سازد تا به طریقی رفع مانع شود، انرژی تعریف شده در بالا نباید از ۴ ژول بیشتر شود.
چهارمین عدم تطابقی به علت نا آگاهی نصابان آسانسور به خاطر در خواست بازرسی آسانسور بیش از اتمام علمیات ساختمانی زیاد دیده می شود عدم روشنایی مقابل درها طبقات است. به لحاظ آنکه این که تامین ایمنی این بخش از آسانسور خارج از فضا اسانسور صورت می گیرد، مالکان و نصابان فکر می کنند عدم تطابق نوشته می شود. جز بندهای استاندارد نیز ولی در بند۷-۶ روشنایی مقابل چه از لحاظ شدت و چه از لحاظ جهت های با تیتر روشنایی موضعی و چراغ های سیگنال به صراحت نوشته است:
شدت روشنایی طبیعی ویا مصنوعی طبقه در نزدیکی درب کف آن باید حداقل ۵۰ لوکس بطوریکه حتی اگر چراغ آسانسور خراب باشد، وقتی استفاده درب طبقه را باز می کند، بتواند براحتی هرچه در جلویش قراردارد را تشخیص دهد.
پنجمین عدم تطابقی به علت عدم آگاهی نصابان از علایم نقشه کشی عدم تطابقی که زیاد به چشم می خورد علامت دگمه های بازکننده مجدد درب (door open ) و بستن مجدد درب (door close ) اشتباه نصب می کنند.